Ken je dat boek van Stephen Covey, de Zeven Eigenschappen van Goed Leiderschap? Zijn allereerste les is misschien wel de belangrijkste les wanneer je verandering wilt doorvoeren in je leven. In het kort de principes van proactief leven en verantwoordelijkheid nemen voor jezelf.
Vrijheid om te kiezen
Covey zegt: “Tussen stimulus en respons ligt de menselijke vrijheid om te kiezen”. Dus of je nu genetisch dna hebt dat je heeft gevormd, of door je ouders een bepaalde jeugd hebt gehad of dat je door omstandigheden in je leven geprikkeld wordt: je hebt altijd de vrijheid om te kiezen hoe je reageert. Wij verschillen hierin van dieren en dit zelfbewustzijn vormt de basis en potentie van de menslijke natuur. Wij kunnen veranderen.
Leef proactief!
Op het moment dat we geprikkeld worden, hebben we dus de keuzevrijheid om te kiezen voor een bepaalde respons. Onze keuzevrijheid bestaat uit een aantal factoren:
- Zelfbewustzijn
- Voorstellingsvermogen
- Geweten
- Vrije wil
Met andere woorden: ons gedrag is afhankelijk van onze besluiten, niet van onze omstandigheden. We kunnen iets teweegbrengen en zijn hier dan ook verantwoordelijk voor. Het belangrijkste voordeel van proactief leven, is dat je zelf kiest wat je doet, hoe je dat doet en wat je wil doen. Ook kies je zelf hoe je je daarbij voelt. Je laat dat niet van het weer afhangen, of door hoe anderen je behandelen.
Proactief versus reactief leven
Mensen die reactief leven, laten zich sterk beinvloeden door hun omgeving (het weer, hun collega’s, huisgenoten, hun gewicht). Als ze door anderen goed worden behandeld, voelen ze zich goed. Als de zon schijnt ook. Gebeurt dat niet, dan schieten ze in de verdediging. Het ergste is, dat je je hierbij afhankelijk opstelt van anderen. En van de tekortkomingen van anderen (een ander heeft tenslotte zijn eigen bril op om naar de wereld en naar jou te kijken). Als je reactief in het leven staat, zijn er kenmerkende uitspraken die dit illustreren. Denk bijvoorbeeld aan:
“Ik kan er niets aan doen”
“Zo ben ik nu eenmaal”
“Ik kan het niet”
“Ik moet…”
“Als ik maar…”
Neem verantwoordelijkheid!
Proactieve mensen laten zich volgens Covey leiden door hun waarden en eigen keuzes, reactieve mensen laten zich leiden door hun gevoelens. Een fundamenteel verschil. Kenmerkende uitspraken van mensen die verantwoordelijkheid nemen voor hun leven zijn:
“Laat ik eens kijken of er geen alternatieven zijn”
“Ik kan het ook anders aanpakken”
“Ik bepaal zelf hoe ik me voel over…”
“Ik kan gelukkig kiezen…”
“Ik geef de voorkeur aan…”
“Dat ga ik doen”
Kortom, wat je vandaag bent, is een product van de keuzes van gisteren. Dat is misschien een harde boodschap, maar stelt je wel in staat vandaag een nieuwe start te maken. Als je situatie je niet bevalt, kun je nu namelijk direct starten met het nemen van verantwoordelijkheid en daar vervolgens actie aan koppelen.
Cirkel van Invloed
Een andere manier om erachter te komen of je vooral reactief of juist proactief in het leven staat, is te bekijken hoe je jezelf ziet ten opzichte van problemen. Volgens Covey zijn er drie soorten problemen: die waar je direct invloed op hebt (eigen gedrag), die waar je indirect invloed op hebt (gedrag van anderen) en die waar je geheel geen invloed op hebt (bijvoorbeeld het weer). Bij de laatste twee categoriën kun je je wel betrokken voelen, maar je hebt er helaas geen invloed op. Covey zegt dat hoe meer je je richt op de zaken waar je wel invloed hebt, hoe proactiever je je opstelt. Laat de problemen waar je geen invloed op hebt, vooral geen negatieve energie opleveren. Liever concentreer je je op de zaken waar je wel iets aan kunt doen.
Proactief leven: wat je zelf kunt doen (ik ga het in ieder geval uitproberen!)
- Als je een fout maakt, geef het onmiddelijk toe en leer ervan
- Wees je bewust van waar je je energie op richt. Zijn dat vooral de problemen waar je invloed op hebt, of zijn het zaken die buiten jouw invloedssfeer liggen? Bij de laatste: focus je weer direct op de zaken waar je wel invloed op hebt.
- Kijk bij conflicten niet naar wat een ander zou moeten doen, maar kijk naar hoe jijzelf op de situatie reageert (voor welke respons jij kiest)
- Luister naar je taalgebruik: gebruik je relatief vaker zinnen die aangeven dat je ergens nog niet bent? Dat er een omstandheid nog niet heeft plaatsgevonden? Of dat iemand eerst nog iets moet doen voordat jij ….bent? Of zinnen als “Zo ben ik nu eenmaal” of “Als….maar”.
- Kies een probleem waar je momenteel mee te maken hebt. Probeer vast te stellen of het iets is waar je invloed op hebt, waar je indirect invloed op hebt, of waar je helemaal geen invloed op hebt. Bekijk hoe je er proactief op kunt reageren en doe dit ook.
- Oefen dit minimaal 30 dagen en evalueer: ben je effectiever? Hoe voelt dit? Waar merk je het aan? In welke situatie kun je de proactieve houding nog meer toepassen?
Succes! Ik ben benieuwd naar jouw ervaringen…
Leave A Reply